تحلیل نگره های جغرافی دانان ایرانی در شکل گیری علم جغرافیا در تمدن اسلامی از آغاز تا قرن نهم هجری

تحلیل نگره های جغرافی دانان ایرانی در شکل گیری علم جغرافیا در تمدن اسلامی از آغاز تا قرن نهم هجری تاریخ دفاع 10/12/89 این پژوهش به بررسی تحلیل نگره های جغرافی دانان ایرانی در شکل گیری علم جغرافیا، در تمدن اسلامی از آغاز تا قرن نهم هجری خواهد پرداخت. در این پژوهش مسائل عمده ای هم چون: بررسی زمینه های علم جغرافیا در تمدن اسلامی، وضعیت علم جغرافیا در ایران باستان و مولفه های آن و تحلیل مولفات جغرافی دانان ایرانی، مورد بررسی قرار خواهد گرفت. با ظهور دین اسلام مفاهیم کهن جغرافیایی ایرانی مانند هفت اقلیم و تصور وجود دو دریا، با بخشی از آیات قرآن و مسائلی هم چون: حج سالانه، توسعه سیاسی حکومت اسلامی، بازرگانی، فتوح و مسائل خراج، گسترش نظام پستی و یکپارچگی حکومت اسلامی، باعث توجه مسلمانان و خصوصاً ایرانیان به علم جغرافیا شد. دانش جغرافیایی ایرانیان قبل از اسلام عامل اصلی توسعه دانش جغرافیا در بین مسلمانان است که وجود رساله جغرافیایی شهرستان های ایران که در دوره ساسانی به رشته تحریر درآمده است می تواند دلیل بر این امر باشد. تأثیر ایرانیان در علم جغرافیا از همان ابتدا ورود اعراب به ایران مشخص است که اعراب از طریق ایرانیان با بسیاری از پدیده های جغرافیایی در حین فتح شهرها آشنا گردیدند. با شروع نهضت علمی و گسترش علم در قرن دوم و سوم هجری، علم جغرافیا نیز مورد توجه قرار گرفت، که ایرانیان و مشخصاً خوارزمی دانشمند بزرگ ایرانی از پیشگامان این علم بود. به موازات آن و توسعه راه ها نوعی کتب به عنوان «مسالک و ممالک» به رشته ی تحریر درآمد که کتاب ابن خرداذبه اولین کتاب در این زمینه است. در این علم نیز شاهد شکل گیری مکاتب جغرافیایی هستیم که ایرانیان از بنیان گذاران آن ها به حساب می آیند. ایرانیان در نقشه کشی اسلامی نیز از پیشگامان به شمار می آیند. در این پژوهش اهداف عمده ای پیگیری می شود که عبارتند از: علل توجه جغرافی دانان ایرانی به علم جغرافیا از آغاز تا قرن نهم هجری، بررسی نقش ایرانیان در گسترش علم جغرافیا در تمدن اسلام و ابداعات علمی ایرانیان که در علم جغرافیا در تمدن اسلامی داشته اند. روش کار در این پژوهش، به شکل توصیفی ـ تحلیلی، با استفاده از گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و با تکیه بر منابع اصلی می باشد.